Κύπρος: ''Νιώθω πιο ευάλωτη από ποτέ...''

  Εδώ και μια βδομάδα η Κύπρος συγκλονίζεται από μια πρωτοφανή «περιπέτεια» οικονομικού χαρακτήρα. Το πόσο δραματική είναι η κατάσταση στο νησί αντικατοπτρίζεται με το πιο σαφή τρόπο από την αναστολή λειτουργίας των τραπεζών όλες τις προηγούμενες μέρες και από την επιβολή ημερήσιου ορίου στις αναλήψεις από ΑΤΜ. Αρχικά ήταν 260 ευρώ, μετά έπεσε στα 100 ευρώ με συνέπεια να στεγνώσει η αγορά, πολλές φορές να είναι δυσχερής η κάλυψη βιοτικών αναγκών λόγω της έλλειψης ρευστότητας και να επικρατούν συνθήκες πολέμου μ’ έναν εχθρό φάντασμα. Τελευταίο επεισόδιο είναι η απόφαση για κούρεμα των καταθέσεων άνω των 100000 ευρώ στη Λαϊκή Τράπεζα και στη Τράπεζα Κύπρου.

   Η Κύπρος προσχώρησε στην Ευρωπαϊκό Ένωση το 2004 και την 1^η Ιανουαρίου 2008 προσχώρησε και στην ευρωζώνη, αντικαθιστώντας τη κυπριακή λύρα με το ευρώ. Η οικονομία της τα τελευταία είκοσι χρόνια απολάμβανε ευημερίας και ανάπτυξης. Όλα αυτά μέχρι την άνοιξη του 2012, όταν εμφανίστηκε έλλειμμα στον μέχρι τότε πλεονασματικό προϋπολογισμό της. Η ύφεση έκανε την εμφάνιση της…

   Ας δούμε λίγο το μοντέλο της κυπριακής οικονομίας. Οι κύριοι πυλώνες της είναι κατά πρώτο λόγο οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες των τραπεζικών ιδρυμάτων και δευτερευόντως ο τουρισμός. Η χαμηλή φορολογία των επιχειρήσεων (10%) σε συνδυασμό με την υψηλή απόδοση των τόκων για τις καταθέσεις κατέστησαν την Κύπρο ιδανικό προορισμό για νομικά και φυσικά πρόσωπα με αποτέλεσμα οι τραπεζικές υπηρεσίες να αποτελούν το 45% του Α.Ε.Π. της χώρας.

    Το τραπεζικό σύστημα της Μεγαλονήσου νοσούσε και η κατάσταση του θα επιδεινωνόταν. Οι άκρως ελκυστικές αποδόσεις τόκων για τις καταθέσεις είχαν ως συνέπεια αφενός οι κυπριακές τράπεζες (προκειμένου να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στους υποσχόμενους τόκους) να δίνουν «απλόχερα» δάνεια, πολλά από τα οποία χαρακτηρίζονται κόκκινα, και αφετέρου να διογκωθεί σε τέτοιο βαθμό ο τραπεζικός τομέας ώστε το σύνολο των καταθέσεων στις κυπριακές τράπεζες να είναι 8 φορές το ΑΕΠ, ενώ στα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ΕΕ είναι 3-4 φορές το ΑΕΠ. Σ’ αυτά έρχεται να προστεθεί και το PSI, δηλαδή το κούρεμα του ελληνικού χρέους. Πιο συγκεκριμένα οι κυπριακές τράπεζες είχαν επενδύσει με μανία σε ελληνικά ομόλογα (τα ομόλογα που κατείχαν αντιστοιχούσαν στο πενταπλάσιο του κεφαλαίου τους) και μάλιστα συνέχιζαν να επενδύουν σ’ αυτά ακόμα κι όταν οι υπόλοιποι είχαν σταματήσει να το πράττουν, ωθούμενες από την αρχή «μεγάλο ρίσκο-μεγάλο κέρδος». Ωστόσο οι κύπριοι τραπεζίτες είχαν πέσει έξω στις προβλέψεις του (προφανώς λόγω μη ορθής εκτίμησης του ύψους του κουρέματος για το ελληνικό χρέος)  με αποτέλεσμα να υποστούν ζημιές του ύψους των 4-5 δισεκατομμυρίων ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 25% του ΑΕΠ της Κύπρου. Φθάσαμε λοιπόν σήμερα να χαρακτηρίζονται οι τράπεζες της Κύπρου μη βιώσιμες και να αποφασίζεται η συμμετοχή των ιδιωτών καταθετών στην αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος προς αποφυγήν της ολοκληρωτικής κατάρρευσης της κυπριακής οικονομίας.

    Η σκληρή στάση της ΕΕ απέναντι στο προβληματικό τραπεζικό σύστημα της Κύπρου δικαιολογείται εμμέσως πλην σαφώς από τη δημιουργία της ευρωπαϊκής τραπεζικής ένωσης που είναι εν όψει. Η ευρωπαϊκή τραπεζική ένωση θα περιλαμβάνει τις 6000 τράπεζες της ευρωζώνης και ρόλο ενιαίου εποπτικού μηχανισμού θα αναλάβει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Τον Ιανουάριο του 2014 όλες οι τράπεζες θα περάσουν στο σύστημα εποπτείας, ωστόσο ήδη από φέτος η ΕΚΤ παρακολουθεί τις τράπεζες που έχουν λάβει ή έχουν ζητήσει βοήθεια από το δημόσιο. Σ’ αυτή την κατηγορία εντάσσονται και οι προβληματικές τράπεζες της Κύπρου. Έτσι η Κύπρος ουσιαστικά «πληρώνει» την απόφαση για δημιουργία ευρωπαϊκής τραπεζικής ένωσης που απαιτεί  αναδιάρθρωση του χρηματοπιστωτικού τομέα με το κλείσιμο των μη βιώσιμων τραπεζικών ιδρυμάτων.

     Ωστόσο το ζήτημα της Κύπρου είναι πιο σύνθετο και αυτό εξαιτίας της γεωπολιτικής θέσης του νησιού και του ορυκτού πλούτου της κυπριακής ΑΟΖ. Δυστυχώς η αποδυνάμωση της κυπριακής οικονομίας συμπίπτει με την απομόνωση της Κύπρου σε γεωπολιτικό και ενεργειακό επίπεδο. Το Ισραήλ, ο μέχρι πρότινος σύμμαχος της Κύπρου στο ενεργειακό παιχνίδι, έκανε στροφή 360 μοιρών ζητώντας «συγγνώμη» δια στόματος Νετανιάχου από την Τουρκία για τη δολοφονία Τούρκων ακτιβιστών στο πλοίο «Μαβί Μαρμαρά» που είχε τεντώσει σε οριακό σημείο το σχοινί των σχέσεων των δύο κρατών. Μια κίνηση που ερμηνεύεται ως προσπάθεια επαναπροσέγγισης Ισραήλ-Τουρκίας με την διαμεσολάβηση των ΗΠΑ. Ο έτερος κραταιός σύμμαχος της Κύπρου, η Ρωσία, διέψευσε τις προσδοκίες των Κυπρίων για οικονομική βοήθεια εκτός ΕΕ και με τη συμπεριφορά της άφησε ουσιαστικά «ξεκρέμαστη» την Κύπρο στη γεωπολιτική σκακιέρα της ΝΑ μεσογείου. Η Τουρκία φυσικά δεν άφησε ανεκμετάλλευτες τις συγκυρίες και προχώρησε σε αμφισβήτηση της κυπριακής ΑΟΖ και της δυνατότητας του κυπριακού κράτους για αποκλειστική εκμετάλλευση του εκεί ορυκτού πλούτου.

    Γίνεται λοιπόν σαφές ότι η Κύπρος βγαίνει λαβωμένη από τις εξελίξεις. Η οικονομία της κλονίζεται ανεπανόρθωτα, η εμπιστοσύνη των καταθετών στο τραπεζικό της σύστημα ακούγεται σαν ανέκδοτο, το βιοτικό επίπεδο των πολιτών της θα βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση για σημαντικό χρονικό διάστημα και η καταμέτρηση των συμμάχων σε γεωπολιτικό και ενεργειακό επίπεδο βγάζει πρόσημο αρνητικό…